prijava
SARAJEVO, 27. marta (FENA) - Javna tribina "O jeziku sefardskih Jevreja", na kojoj je uvodničar bio penzionirani profesor Sarajevskog univerziteta David Kamhi, održana je u Vijeću Kongresa bošnjačkih intelektualaca (VKBI).
Generalni sekretar VKBI-a Emir Zlatar istakao je da je jezik sefardskih Jevreja unikatna višestoljetna kulturna baština Bosne i Hercegovine, koju želimo otgrnuti od zaborava, saopćeno je iz VKBI-a.
- Jezik naših bosanskih Jevreja sefarda jedan je od pečata multikulturalnosti bosanske povijesti, koji je nažalost na putu nestanka. Bošnjaci imaju povijesnu obavezu promovirati ovu baštinu, posebno u današnjim svjetskim geostrateškim političkim odnosima, kojima dominiraju negativni stereotipi antiislamizma i antisemitizma - kazao je Zlatar.
Direktor Instituta za jezik Univerziteta u Sarajevu Alen Kalajdžija smatra da se radi o jeziku koji predstavlja raritet u svjetskim okvirima te je ponudio resurse Instituta u kontekstu izrade video zapisa sa prof. Kamhijem u cilju očuvanja činjenica i zapisa o jeziku sefardskih Jevreja u Bosni.
Profesor David Kamhi ocijenio je nesumnjivom činjenicu u jezičkom, ali i socijalnom smislu, da španski jezik Jevreji nisu odmah prihvatili po dolasku na Iberijsko poluostrvo sa Arapima u 7. i 8. vijeku. Semiti – Jevreji i Arapi su dugo zadržali svoje jezike (hebrejski i arapski).
- U 11. i 12. vijeku počinje stvarni proces asimilacije sa španskim jezikom, a vrhunac toga se dešavao u 13., 14. pa i početkom 15. vijeka. Tada se formiranje španskog jezika polako završava, ali neke jezičke promjene se i dalje nastavljaju. Kao što je poznato, Sefardi su, nakon izgona, bez obzira na dijalektne razlike, sačuvali tadašnji govorni pretklasični španski jezik – istakao je Kamhi.
Sefardi su relativno brzo, nakon izgona, došli iz Španije u Sarajevo, ali ne direktno kao u luke Otomanske imperije (Carigrad i Solun).
S jezikom su donijeli i kulturnu baštinu, koja se formirala tokom vijekova.
Ta kultura je, osim jevrejske dimenzije, bila dio trikulture (jevrejsko-arapsko-kršćanske) od 13. pa do 16. vijeka - "zlatni vijek", saopćeno je.
Među filolozima koji se bave španskim i jezicima koji vuku korijene iz njega, u regionu i svijetu, vlada prilična zbrka oko naziva jezika sefardskih Jevreja.
- Znamo da u tom smislu postoji nekoliko imena ili varijanti istih - džiđo, džudio, žudio, džudezmo, espanol, španol, judeo-espanol, džudeo-espanjol, ladino te haketija (hakitija). Španjol, žudio, džudio ili džiđo (đigio) su nazivi koji su koristili bosanski Sefardi. Ovi termini su se kod nas u Bosni poistovjećivali sa pridjevom "jevrejski" – navodi se u saopćenju.
Danas, nakon gotovo 500 godišnjeg prisustva Sefarda u Bosni, tek u dvije porodice u Sarajevu govori se sefardskim jezikom.
(FENA) M. L.
